آینالو نگینی در دل طبیعت آذربایجان+عکس

روستای آینالو از روستاهای واقع در دل کوه های ارسباران و جنگل های بکر آن است که نام آن به دلیل جاذبه های فوق العاده و طبیعی گردشگری اش برای اغلب طبیعت گردان نامی آشناست.

اما این روزها بیشتر در مورد این منطقه می شنویم و دلیل آن احیای نسل مارال در منطقه حفاظت شده آینالو است که پس از 14 سال از آغاز امروز اثرات مثبت خود را با ازدیاد  تعداد این گونه جانوری در مناطق تحت حفاظت نمایان ساخته است .

به گزارش نصر، منطقه حفاظت شده ارسباران و به ویژه جنگل های بکر و دست نخورده  آن که کارشناسان قدمت آن را پیش از عصر یخبندان تخمین می زنند یکی از چند زیست بوم غنی (چه از لحاظ گیاهی و چه از لحاظ جانوری) بر روی کره زمین است که به عنوان آثار طبیعی جهانی در سازمان های بین المللی به ثبت رسیده است. ارسباران در گذشته‌ای نه چندان دور به محدوده وسیعی از کناره رود ارس، حد فاصل جلفا تا مغان و بلندی‌های سبلان، بزقوش و سهند اطلاق می‌شد اما اکنون به دلایل متعددی از قبیل تخریب عرصه‌های منحصر به فرد جنگلی به مرزهای شهرستان‌های کلیبر، ورزقان  و اهر محدود می‌شود.

منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت 80 هزار و 427 هکتار در کناره‌های جنوبی رود ارس در حوزه شهرستان های کلیبر و  ورزقان واقع شده و به عنوان ذخیره گاه بیوسفر به ثبت رسیده است که از ارزش‌های خاص گیاهی و جانوری برخوردار است. این منطقه در شمال غربی آذربایجان شرقی میان سه رودخانه مهم "ارس " در شمال، " ایلگنه‌چای "در غرب و "کلیبرچای " در شرق واقع شده و از جنوب به ارتفاعات "سایگرام " متصل است.

 

پیدایش جنگل های وسیع با بارندگی اندک

میانگین بارندگی در جنگل های ارسباران حدود 450 تا 600 میلی متر گزارش شده است. اما با این بارندگی بسیار کم ، چطور چنین جنگلی به وجود آمده است؟

دلیل این امر باران های مخفی ( مه بارش ) می باشد  که روی میزان بارندگی جنگل های ارسباران تاثیر دارد که این عامل میزان بارندگی 450-600  میلی متر ارسباران را تا 750 میلی متر افزایش می دهد که بدون شک دلیل اصلی تنوع و گستردگی گونه های ارسباران نیز همین موضوع باشد .

ارسباران را می توان از نظر تنوع گونه های درختی و درختچه ای و علفی و خشبی و همچنین از نظر تنوع جانوری به عنوان یک ذخیره گاه بی نظیر نام برد.

 دامنه تغییرات ارتفاع در فاصله اندک و موقعیت جغرافیایی و شرایط توپوگرافی ویژه منطقه سبب ایجاد تنوع کم نظیر گیاهی و جانوری شده است . در این منطقه بیش از یک هزار  گونه گیاهی (15 در صد گونه های گیاهی کشور) با 46 درصد کاربرد دارویی ، 20 درصد زینتی ، 17 درصد تغذیه ای، 28 درصد علوفه ای ،10 درصد حفاظتی و 5 درصد صنعتی  وجود دارد(بلوط ، ارس ،ممرز،افرا ،گیلاس وحشی ،سرخدار ،گردو گلابی ، انار ،زغال اخته ، زرشک ، سماق و ...). تنوع گونه های جانوری حدود 320 گونه با 39 گونه پستاندار 220 گونه پرنده 38 گونه خزنده و دوزیست و  22 گونه ماهی است که گونه سیاه خروس گونه منحصر به فرد منطقه در کشور است و از سایر گونه های مهم می توان به قرقاول ارسبارانی ، پلنگ ، شوکا ، کل و بز وحشی و سیاه گوش و گربه وحشی و گربه جنگلی و انواع پرندگان شکاری و مهاجر آبزی وکنار آبزی اشاره کرد .

جنگل‌های ارسباران با برخورداری از جلوه‌های طبیعی متنوعی از صخره‌ها، جنگل‌ها، مراتع، رودخانه‌ها و کشتزارها، انواع زیستگاه‌های منحصر به فردی چون "آنزا "، "کلن "، " پیر دره‌سی "، " قارونلار "، "قلعه دره‌سی وینق "، " شاه اتران " و "وایقان " را در خود جای داده است.

ازبرنامه های مهم زیست محیطی و جالب توجه در گونه‌های جانوری منطقه ارسباران، احیای نسل " مارال "، گوزن منقرض شده این منطقه از ایران است.اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در فضایی به وسعت 180 هکتار از اراضی مرکز تحقیقاتی "آینالو  و عباس آباد" اقدام به احیای نسل این گونه منقرض شده نموده که نتایج مثبتی به همراه داشته است.

مسوولان محیط زیست استان آذربایجان شرقی به مناسبت هفته محیط زیست (15 الی 22 خرداد) و برای انعکاس رسانه ای نتایج طرح احیای نسل مارال طی روزهای 5 و 6 خرداد در اردوی دو روزه فرهنگی، خبری در منطقه آینالو میزبان 60 نفر از اهالی رسانه بودند و به تشریح برنامه های اجرا شده و طرح های پیش رو پرداختند.

برنامه این اردوی فرهنگی، خبری بعد از ظهر روز پنج شنبه با حرکت خبرنگاران از تبریز به سمت شهرستان کلیبر آغاز شد. گروه خبرنگاران شب را میهمان محیط بانان تلاشگر و بی ادعای پاسگاه آینالو بودند. انسان هایی که بی هیچ اغراقی جدیت، سخت کوشی، صبر و بردباری و در عین حال سخاوت و گشاده دستی و عطوفت را به خوبی از  معلم طبیعت آموخته اند این را می شد از نگاه متبسم شان در مقابل برخی گلایه های (شاید غیر منصفانه!) گروه خبرنگاران دید.خبرنگاران مطبوعات و خبرگزاری های استان پس از اقامت و استراحت شبانه در پاسگاه و مرکز اطلاع رسانی محیط زیست در آینالو صبح خود را با شکار صحنه های چرای یک جفت مارال در محدوده حصار کشی شده منطقه آغاز کردند و پس از  صرف صبحانه ای محلی در دامان طبیعت زیبای آینالو در نشست خبری میر کل محیط زیست آذربایجان شرقی حاضر شدند.

 

گفتگویی خبری در دل طبیعت

بیوک رئیسی در ابتدای نشست با تشکر از استقبال رسانه های جمعی استان از این اردو گفت: پیش بینی ما برای حضور 45 نفر از اصحاب رسانه بود و این استقبال ما را به انعکاس بیشتر اخبار در حوزه محیط زیست و همکاری بیشتر مطبوعات و خبرگزاری ها برای ترویج فر هنگ های زیست محیطی امیدوار می کند.

مدیر کل اداره محیط زیست استان با اشاره به محدود بودن منابع طبیعی و لزوم حفظ و انتقال آنها به نسل های آینده و تاثیر این منابع در سلامت آحاد بشر، حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست را وظیفه ای عمومی دانست و گفت: اداره کل محیط زیست استان آمادگی دارد تا با همکاری رسانه های جمعی، گروهی را تشکیل دهد که در مناسبت های  مختلف برنامه هایی را برای اشاعه فرهنگ عمومی حفاظت از محیط زیست اجرا کند .

وی در ادامه  به تشریح حوزه وظایف سازمان محیط زیست استان در منطقه ارسباران پرداخت و گفت: محدوده تحت نظارت استان آذربایجان شرقی از منطقه 280 هزار هکتاری ارسباران حدود 90 هزار هکتار است که دو نوع حفاظت زیستی در آن صورت می گیرد:

نوع اول حفاظت فیزیکی از طریق تلاش شبانه روزی محیط بانان است  که با وجود شرایط اقلیمی بسیار سخت و کمبود نیروی انسانی در این بخش زحمات این افراد ستودنی است چرا که استاندارد جهانی برای هر یکهزار هکتار منطقه حفاظتی یک محیط بان است در صورتی که در محدوده 90 هزار هکتاری خفاظتی استان در منطقه ارسباران تنها 27 محیط بان در حال فعالیت هستند.

نوع دوم استفاده از دوربین های مدار بسته در مناطق عباس آباد و آینالوست که از لحاظ تکنولوژی روز برای نخستین بار است که در سطح کشور از این دوربین ها برای رصد حوزه ای وسیع استفاده می شود تا به نوعی کمبود نیروی انسانی در بخش محیط بانی را جبران کند.

 رئیسی همچنین اجرای طرح آگروفارستری (Agroforestry) را از دیگر برنامه های اداره کل محیط زیست استان برشمرد که به موجب آن حفاظت از مناطق ارسباران از طریق فرهنگ سازی و آموزش با همکاری روستاییان و بومیا محلی انجام می گیرد.

وی گفت: اثرات این طرح در اتفاء حریق آتش سوزی اخیر در مراتع ارسباران، همکاری همیاران محیط زیست در مقابله با متخلفان و حفظ و حراست 60گونه جانوری توسط اهالی تازه کند به خوبی ملموس است.

وی همچنین از احداث بانک ژن گونه های زیستی برای نخستین بار در استان خبر داد که بیش از دو هزار ژن گونه های زیستی در آن نگهداری می شوند تا در صورت نیازجهت احیا این گونه ها مورد استفاده قرار گیرند.

رئیسی شناسایی مختصات محیطی و جغرافیایی گونه های زیستی منطقه ارسباران را از دیگر ابتکارات محیط زیست استان در سطح کشور برشمرد و گفت با استفاده از این اطلاعات در کنار شناسایی زیستی گونه ها می توان بوم زیست مناسب برای هر گونه را تعیین کرد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان به مسئله خشکی دریاچه ارومیه نیز اشاره و آنرا مهمترین مشکل زیست محیطی استان، کشور و حتی منطقه عنوان کرد و گفت نیاز بیولوژیکی این دریاچه سالانه 3 و یک دهم میلیارد متر مکعب است که این میزان آب باید از طریق حوزه های آبی آذربایجان شرقی و غربی و کردستان تامین شود. وی سهم استان از این میزان را سالانه 270 میلیون متر مکعب اعلام کرد که لازمه تحقق آنرا همکاری وزارت نیرو در تامین آب و مساعدت جهاد کشاورزی از طریق بهینه سازی روش های آبیاری در بخش کشاورزی دانست. رئیسی تاثیر شرایط اقلیمی در خشکی دریاچه ارومیه را 66 درصد، راندمان آبیاری را 25 درصد و اثرات سازه های مصنوعی چون سدها و بندهای انحرافی در مسیر حوزه های آبریز دریاچه را 5 درصد اعلام کرد و گفت برای احیای دریاچه ارومیه 23 طرح از جمله باربری ابرها و انتقال آب از دریای خزر پیشنهاد شده است که با تصویب آنها از سوی دولت بلافاصله اجرا خواهند شد تا از تهدید گونه های زیستی چون هارمتیا (میگوی بومی دریاچه ارومیه) جلوگیری شود.

رئیسی با اشاره به سیاست های دولت برای توسعه گردشگری در مناطق حفاظت شده گفت در این راستا با همکاری بخش خصوصی در مناطق مورد تایید سازمان حفظ محیط زیست محل های گردشگری احداث خواهد شد که از آن جمله به موافقت با طرح تله کابین کلیبر و اختصاص یکصد هزار هکتار زمین برای ایجاد بسترهای مرتبط گردشگری در اطراف آن اشاره کرد.

وی در پایان اولویت های کاری این سازمان در سال 90 را مدیریت بهینه بر پس ماندهای شهری، روستایی، بیمارستانی، صنعتی و کشاورزی اعلام کرد و گفت: 90 درصد واحد های صنعتی استان مجهز به سیستم های تصویه پس ماند و 70 درصد بیمارستان ها نیز دارای دستگاه های خنثی ساز هستند. او تکمیل طرح های نیمه تمام در بخش مدیریت پس ماندها، مکان یابی و طراحی مناسب برای سیستم های جدید مدیریت پس ماند، تفکیک زباله ها در مبدا و دفع زباله ها و پس ماند با هدف بازیافت را از مهمترین اهداف اداره کل محیط زیست استان در سال جاری عنوان کرد.

پس از پایان این نشست خبری گروه خبرنگاران به اتفاق مدیر کل محیط زیست استان و تعدادی از محیط بانان به طرف منطقه حفاظت شده جهت نگهداری مارال ها حرکت کردند و از نزدیک با اقدامات عملی در این خصوص آشنا شدند.

 از نکات قابل توجه این بخش حضور یک جفت مارال نر در محیط بود که کمال همکاری را با خبرنگاران علاقمند به شکار تصاویرشان به عمل آوردند تا جایی که تعدادی با آنها به صورت اختصاصی عکس های اختصاصی نیز گرفتند.

در خلال این بازدید با دکتر قمی جانشین مدیر کل حفاظت محیط زیست استان و علی اسماعیلی رئیس محیط زیست بخش ارسباران هم کلام شدیم.

 دکتر قمی در خصوص مشکلات پیش روی محیط بانی و محیط بانان به انزوای محیطی و فشارهای عصبی ناشی از آن به دلیل کمبود نیروی انسانی و نیز عدم همسانی سیاست های دولت در بحث نیروی انسانی این بخش با انتظارات مردم و امکانات متخلفان محیط زیست دانست.

اما سخنان و خاطرات رییس محیط زیست ارسباران به عنوان یک کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست رنگ و بوی دیگری داشت. "علی اسماعیلی"متولد 1359 است و اکنون در هفتمین سال خدمت خود در سازمان محیط زیست4 سال است  که به عنوان رئیس محیط زیست ارسباران فعالیت می کند.

 

تعقیب و گریز یک شکارچی

با مدرک کاردانی منابع طبیعی و با علاقه ای وصف ناپذیر به عنوان محیط بان در سازمان محیط زیست استخدام شده است در حالی که در زمان استخدام در حال پایان دوره کارشناسی خود در همین رشته (منابع طبیعی) بوده است و مدرک کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست را نیز در دوران خدمتش اخذ کرده است.

وی سال اول خدمت را به عنوان محیط بان فعالیت کرده است.

سال های دوم و سوم را مسوول پاسگاه های حفاظت محیط زیست تازه کند و وینق بوده و از سال چهارم به عنوان رییس اداره حفاظت محیط زیست ارسباران مشغول به کار است.

علاقه این فرد (که خود را محیط بانی ساده می داند) به طبیعت ارسباران  تا جایی است که "تدوین راه کارهای مدیریتی منطقه حفاظت شده ارسباران با استفاده از SWOT (نقاط قوت (Strong) و ضعف (Weak)، فرصت ها (Opportunity) و تهدیدها (Threat))" را به عنوان موضوع  پایان نامه کارشناسی ارشد خود انتخاب کرده است و در آن 17 راهکار برای مدیریت بهینه ارسباران ارائه کرده است.

اسماعیلی خود 3 مقوله فرهنگ سازی، آموزش همگانی و مشارکت های عمومی چون تشکل های مردم نهاد را از مهمترین مولفه های مدیریت و حفظ ارسباران می داند.

وقتی از اسماعیلی در مورد  سختی های کار حفاظت محیط زیست پرسیدیم لبخندی زد و گفت: هر چند مشکلات عدیده ای چون کمبود نیروی انسانی، دوری طولانی از خانواده، کمبود تجهیزات و غیره، گاهی شرائط طاقت فرسایی را به وجود می آورد اما وقتی با عشق به این کار نگاه می کنم تمام این سختی ها برایم حلاوتی وصف ناپذیر می یابد.

وی ادامه داد: هر دو  روز یک بار باید 180 هکتار منطقه حصار کشی شده را بازرسی کنیم تا از تخریب های احتمالی جلوگیری نماییم ولی وقتی یک لیوان چای در دامان این طبیعت وحشی می نوشیم و آواز جانوران وحشی در گوشمان طنین انداز می شود تمام خستگی این کار مشقت بار از خاطرمان محو می گردد.

از خاطراتش که پرسیدیم و وی گفت: هر روز محیط بانی یک خاطره است اما تلخ ترین و شیرین ترین خاطره ام مربوط به دستگیری یک شکارچی بود که شش کبک را در فصل تخم گذاری شکار کرده بود.

 می گفت: آنقدر با پای پیاده تعقیبش کردم که کف پوتین هایش کنده شد و با همان وضعیت به دادگاه تحویلش دادم و بعدها مشخص شد که این فرد علاوه بر شکار کبک ها با اسلحه غیر مجاز یک سرباز فراری نیز هست و زمانی که به دست عدالت تحویلش دادم ذره ای از ناراحتی ام بابت شکار آن کبک ها فروکش کرد.

پس از این گفتگوی صمیمی با علی اسماعیلی و صرف نهار در محیط زیبای جنگل های آینالو گروه خبرنگاران بعد از ظهر روز جمعه این منطقه را به سمت تبریز ترک کردند.

منبع نصر نیوز(http://www.nasrnews.ir/show.php?ID=1984)